Συχνά προβλήματα

Ο πόνος στην θηλή είναι ένα συνηθισμένο σύμπτωμα που εμφανίζεται πρώιμα μετά τον τοκετό   (συνήθως κορυφώνεται την πρώτη εβδομάδα) και είναι ένας από τους πιο συχνούς λόγους που οι γυναίκες οδηγούνται στον απογαλακτισμό κατά τις πρώτες 6 εβδομάδες. Επίσης, οι γυναίκες που βιώνουν πόνο στην θηλή φαίνεται ότι παρουσιάζουν μεγάλη συναισθηματική πίεση. Ο πόνος περιγράφεται ως  ήπια ευαισθησία, αίσθημα καύσου, έως και ένας διαξιφιστικός , έντονος  και βαθύς πόνος.

Τα κυριότερα αίτια πονεμένων θηλών είναι:

• κάποιο μηχανικό τραύμα. Οφείλεται σε προβλήματα τεχνικής και προσκόλλησης του βρέφους, σε ανατομικές ιδιαιτερότητες στο στόμα του βρέφους (πχ. Βραχύς κάτω χαλινός) ή σε ανατομικές ιδιαιτερότητες της μητέρας ( πχ. Επίπεδες ή ανεστραμμένες θηλές)
• λοιμογόνοι  παράγοντες όπως  μύκητες ( Candida), μικροβιακή λοίμωξη, απλός έρπητας στη θηλή και θηλαία άλω
• Άλλοι παράγοντες (αλλεργικές αντιδράσεις, ψωρίαση, φυσαλίδα γάλακτος, φλύκταινα, αγγειόσπασμος/φαινόμενο Raynaud, επώδυνο αντανακλαστικό έκθλιψης, νόσος Paget, δερματίτιδες κτλ.)

Αν αντιμετωπίζετε πόνο στις θηλές ή είναι πληγωμένες, επικοινωνήστε άμεσα μαζί μας, για να κανονίσουμε μία συνάντηση στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο θηλασμού. Από κοντά θα εντοπιστεί η αιτία του προβλήματος και θα ξεκινήσει άμεσα η αντιμετώπισή του, ώστε να πάψετε να πονάτε, να ανακουφιστείτε και να αρχίζετε να απολαμβάνετε την εμπειρία του θηλασμού.

Aν η απόφραξη εντοπίζεται σε ένα γαλακτοφόρο πόρο, συνήθως ψηλαφάται ένα οζίδιο με σαφώς οριζόμενα όρια, κοντά στην επιφάνεια του δέρματος, το οποίο είναι επώδυνο. Μερικές φορές μπορεί να παρατηρηθεί ένα μικροσκοπικό λευκό βύσμα γάλακτος πάνω στη θηλή.

Οι συνήθεις αιτίες απόφραξης γαλακτοφόρου πόρου είναι:

• Μεγάλη παραγωγή γάλακτος
• ανεπαρκές άδειασμα του μαστού
• μη σωστή προσκόλληση του βρέφος στο μαστό
• η χρήση σφιχτού στηθόδεσμου
• η πρηνής θέση κατά τον ύπνο
• ο απότομος απογαλακτισμός

Η εμφάνιση συμπτωμάτων είναι σταδιακή και αφορά το ένα από τα δύο στήθη.

Τα κύρια συμπτώματα είναι:

• Τοπική ερυθρότητα, θερμότητα και πιθανόν πόνος στο πάσχοντα μαστό
• Μειωμένη παραγωγή γάλακτος στον πάσχοντα μαστό
• Το γάλα μπορεί να εμφανιστεί παχύ και κοκκώδες
• Η ανακούφιση του πάσχοντος μαστού μετά το πέρας του θηλασμού
• Μικρή λευκή φυσαλίδα γάλακτος πάνω στη θηλή (δεν παρατηρείται πάντα)

Αντιμετώπιση

• Η θεραπεία του φραγμένου πόρου βασίζεται στην καλή διαχείριση του θηλασμού. Η σωστή προσκόλληση στον μαστό με τη μύτη( ή το πηγούνι ) του βρέφους στραμμένη στο πάσχον σημείο και ο συχνός θηλασμός του προσβεβλημένου μαστού έχουν άμεσα αποτελέσματα.
• Οι εναλλαγές θέσεων θηλασμού βοηθούν στη καλύτερη ροή του γάλακτος.
• Η χρήση αντιφλεγμονωδών φαρμάκων (ιβουπροφένη) συχνά είναι απαραίτητη.
• Επιπρόσθετα, τοποθέτηση χλιαρής κομπρέσας τοπικά στο στήθος για λίγα λεπτά,

ελαφρές μαλάξεις στο σημείο της διόγκωσης αμέσως πριν και κατά τον θηλασμό

• Ξεκούραση της μητέρας και αποφυγή πιεστικών ρούχων και εσωρούχων μπορεί να ανακουφίσουν την περιοχή.
• Αν υπάρχει φυσαλίδα γάλακτος πάνω στη θηλή, η διάνοιξή της θα ανακουφίσει τη μητέρα και θα επιτρέψει τη ροή του μπλοκαρισμένου γάλακτος, για αυτό συστήνεται τριβή της όταν έχει μαλακώσει (πχ. με υγρό πανί μετά από ζεστό ντους) ή διάνοιξη με αποστειρωμένη βελόνα ( η τελευταία πρακτική θέλει προσοχή όταν εφαρμόζεται, συστήνεται να γίνεται από επαγγελματία υγείας )

Τα συμπτώματα υποχωρούν έπειτα από 24-48 ώρες. Σε περίπτωση μη ανακούφισης των συμπτωμάτων χρειάζεται περαιτέρω διερεύνηση. Για την αντιμετώπιση και την πρόληψη της υποτροπιάζουσας απόφραξης των γαλακτοφόρων πόρων, συνιστάται η χορήγηση  λεκιθίνης.

Το πιο συχνό παθογόνο που προκαλεί μαστίτιδα είναι ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος και λιγότερο συχνά είναι ο στρεπτόκοκκος και το κολοβακτηρίδιο.

Οι ερεθισμένες θηλές και η εμφάνιση ραγάδων αποτελούν τη σημαντικότερη εστία εισόδου και αποικισμού του μαστού από μικρόβια, με συνέπεια την πρόκληση μαστίτιδας.  Επίσης, η υπερπαραγωγή γάλακτος ή η μη τακτική απομάκρυνσή του από τον μαστό αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης μαστίτιδας λόγω της στάσης του γάλακτος. Επιπρόσθετοι παράγοντες κινδύνου αποτελούν η κούραση/στρες, η απόφραξη γαλακτοφόρου πόρου, η υπεραιμία του μαστού, οι δυσκολίες στην προσκόλληση, οι στενοί στηθόδεσμοι .

Τα συμπτώματα της μαστίτιδας είναι:

• Ευαισθησία, θερμότητα, ερυθρότητα και οίδημα του μαστού
• Πόνος ή αίσθημα καύσου συνεχώς ή κατά τη διάρκεια του θηλασμού
• Πυρετός ≥ 38,5 °C
• Καταβολή, ρίγος, άλγος και συμπτώματα γρίπης

Αντιμετώπιση

Επειδή η στάση του γάλακτος είναι ο κύριος ένοχος για τη δημιουργία μαστίτιδας, η αντιμετώπισή της  περιλαμβάνει τα εξής:

• Έμφαση στην αποτελεσματική απομάκρυνση γάλακτος με συνέχιση του θηλασμού ή με άμελξη του μαστού. Οι μητέρες θα πρέπει να θηλάζουν πιο συχνά, ξεκινώντας από τον πάσχοντα μαστό. Εάν ο πόνος δυσκολεύει τη μητέρα να θηλάσει, προτείνεται άντληση με θήλαστρο.
• Συστήνεται το πηγούνι του βρέφους να είναι στραμμένο προς την προσβεβλημένη περιοχή
• Εφαρμόστε ελαφρύ μασάζ με τα δάκτυλα να κινούνται από την ερεθισμένη περιοχή προς τη θηλή, κατά την διάρκεια του θηλασμού.
• Επιπλέον, η τοποθέτηση ζεστής κομπρέσας πάνω στο στήθος ή το ζεστό μπάνιο πριν τον θηλασμό μπορεί να διευκολύνουν τη ροή του γάλακτος, ενώ τα κρύα επιθέματα μετά τον θηλασμό μειώνουν τον πόνο και το τοπικό οίδημα.
• Η φαρμακευτική θεραπεία της μαστίτιδας περιλαμβάνει τη χορήγηση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων ( ιβουπροφένη) για να ανακουφιστεί η μητέρα, και αντιβιοτικών από το στόμα.

Μερικές μητέρες παράγουν περισσότερο γάλα από ό,τι άλλες. Αυτό μπορεί να προκαλέσει κάποιες δυσκολίες στην γαλουχία καθώς και στο βρέφος. Η υπερπαραγωγή γάλακτος είναι σημαντικό να εκτιμηθεί από νωρίς, διότι η μητέρα έχει αυξημένο κίνδυνο για στάση γάλακτος, απόφραξη πόρου και πιθανώς μαστίτιδα.

Το βρέφος μπορεί να παρουσιάσει εκτός από την άρνηση του στήθους, σημεία πνιγμονής, ανησυχία, κολικούς, ερυγές, λόξυγγα, διαρροϊκές κενώσεις, αυξημένο αριθμό αναγωγών.

Αντιμετώπιση

• Συστήνεται ο θηλασμός να γίνεται σε ξαπλωτή ή καθιστή θέση, με τη μητέρα να γέρνει προς τα πίσω. Μια μέθοδος μείωσης της παραγωγής είναι ο θηλασμός να γίνεται μόνο από τον ένα μαστό για συνεχή ταΐσματα ( περίπου διάρκειας 3 ωρών). Στην συνέχεια ο θηλασμός γίνεται από τον άλλο μαστό. Με τον τρόπο αυτό μειώνεται η παραγωγή γάλακτος, καθώς μειώνεται η συχνότητα που χρησιμοποιείται ο κάθε μαστός. Συστήνεται παρακολούθηση από επαγγελματία, και αν ο μαστός που δε χρησιμοποιήθηκε είναι ιδιαίτερα διογκωμένος και είναι δύσκολο πλέον να χρησιμοποιηθεί, μπορεί να γίνει μία σύντομη άντληση με το χέρι ή με αντλία, ώστε να αποσυμφορηθεί. Προσοχή όμως, να μην γίνονται παρατεταμένες ή πολύ συχνές αντλήσεις, γιατί αυτό θα οδηγήσει σε αντίθετα αποτελέσματα με επιδείνωση της υπερπαραγωγής.
• Άλλη μέθοδος που συστήνεται είναι το μερικό άδειασμα των μαστών πριν τον θηλασμό με άμελξη από τη μητέρα ( ή θήλαστρο). Έτσι, στον θηλασμό που ακολουθεί, το βρέφος δεν δυσανασχετεί από τη μεγάλη πίεση με την οποία μπορεί να έρχεται το γάλα και απομυζεί το οπίσθιο κλάσμα του μητρικού γάλακτος, το οποίο είναι πλούσιο σε λίπος και ρέει με μικρότερη ταχύτητα.
• Άλλες μέθοδοι περιλαμβάνουν το ξύπνημα του μωρού λίγο νωρίτερα, πριν γίνει συμφόρηση του μαστού, και η προσωρινή χρήση ψευδοθηλής.

Σχεδόν όλες οι θηλάζουσες παράγουν αρκετό γάλα για τα μωρά τους και με την κατάλληλη υποστήριξη μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες των παιδιών τους. Οι μητέρες πρέπει να έχουν κατά  νου τον κανόνα της ζήτησης-προσφοράς, δηλαδή αν ένας μαστός διεγείρεται ικανοποιητικά, θα παράγει και την κατάλληλη ποσότητα γάλακτος. Αν μια μητέρα έχει όντως χαμηλή παραγωγή, τότε αυτό αποτελεί συνήθως μια προσωρινή κατάσταση που με την κατάλληλη υποστήριξη μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά.

Αντιμετώπιση

Μέτρα που βοηθούν στην αύξηση της παραγωγής γάλακτος:

• Επαφή δέρμα με δέρμα , “tummy to tummy”
• Εκπαίδευση της μητέρας και του βρέφους για ικανοποιητικούς θηλασμούς (αποφυγή «μαραθώνιων» θηλασμών, καλή προσκόλληση-απομύζηση βρέφους)
• Τακτική χρήση αντλίας στα ενδιάμεσα διαστήματα των θηλασμών ( ιδανικά, συστήνεται να γίνεται 1 ώρα μετά το θηλασμό και με καλό ηλεκτρικό ή νοσοκομειακό θήλαστρο)
• Χρήση φυτικών ή άλλων  γαλακταγωγών φαρμάκων
• Σίτιση του βρέφους από τον μαστό με τη βοηθήματα, όπως το Supplementary Nutritional System (SNS), οπότε επιτρέπεται η επαφή δέρμα με δέρμα μητέρας-βρέφους κατά τη χορήγηση του συμπληρώματος
• Χρήση βοηθημάτων θηλασμού (θηλές σιλικόνης), τα οποία διευκολύνουν την καλύτερη προσκόλληση στον μαστό. Εν τούτοις, επειδή οι θηλές σιλικόνης συχνά προκαλούν μακροπρόθεσμα προβλήματα στην ικανοποιητική παραγωγή του γάλακτος, είναι ένα προσωρινό μέτρο.
• Χορήγηση προγεστερόνης σε περίπτωση υποπλαστικών μαστών, κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, με σκοπό την τόνωση της ανάπτυξης του αδενικού ιστού κατά την εγκυμοσύνη

Αν είναι αναγκαία, συνήθως προσωρινά, η συμπλήρωση με μητρικό ή άλλο ξένο γάλα για να καλυφτούν οι ανάγκες του βρέφους, τότε αυτό συστήνεται να γίνεται μετά το θηλασμό του βρέφους, και σε μικρή ποσότητα που θα συστήσει ο επαγγελματίας υγείας. Επίσης, συστήνεται το γάλα να μη χορηγηθεί με μπουκάλι, αλλά να χορηγηθεί με ποτηράκι, κουταλάκι ή με σύριγγα και απομύζηση του δακτύλου (finger feeding).

Η άρνηση του βρέφους να θηλάσει μπορεί να αγχώσει μία νέα μητέρα και να της προκαλέσει αναστάτωση, καθώς αισθάνεται ότι το παιδί της την απορρίπτει. Το βρέφος μπορεί να αρνείται όλα ή κάποια γεύματα ή να αρνείται μόνο το ένα στήθος. Επίσης, ενδέχεται να θηλάζει για λίγο στην αρχή και μετά να εκνευρίζεται και να αρνείται να συνεχίσει παρά το γεγονός ότι μπορεί εμφανώς να πεινάει.

Υπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί λόγοι που ένα μωρό μπορεί να βρίσκεται σε απεργία θηλασμού. Παράλληλα, υπάρχουν περιπτώσεις που όσο απότομα σταματά ένα μωρό να θηλάζει, τόσο ξαφνικά τελειώνει την απεργία του και επιστρέφει στο στήθος της μητέρας του σαν να μην έγινε τίποτα.

Αιτίες απεργίας θηλασμού μπορεί να είναι:

• συχνή χρήση πιπίλας/μπιμπερό
• ασθένεια
• πόνοι οδοντοφυΐας
• φόβος ότι η μητέρα μπορεί να αντιδράσει άσχημα, όπως έκανε την προηγούμενη φορά που το μωρό τη δάγκωσε
• αλλαγή στην καθημερινή ρουτίνα (π.χ. μετακόμιση, ταξίδι, ή επιστροφή της μητέρας στη δουλειά)
• ξαφνική πολύωρη απομάκρυνση από τη μητέρα
• μειωμένη παραγωγή γάλακτος
• αλλαγή στη γεύση του μητρικού γάλακτος (π.χ. λόγω επιστροφής της περιόδου, εξαιτίας κάποιου τροφίμου που καταναλώθηκε από τη θηλάζουσα, λόγω νέας εγκυμοσύνης, από ένα φάρμακο ή ένα βιταμινούχο σκεύασμα, από μαστίτιδα)
• Ένα καινούριο άρωμα, αποσμητικό ή σαπούνι που χρησιμοποιήθηκε από τη μητέρα
• Υπερπαραγωγή γάλακτος

Αντιμετώπιση

• Προσφέρετε το στήθος στο μωρό σας πολύ συχνά, χωρίς όμως να το πιέζετε να θηλάσει. Κρατήστε το μωρό σας αγκαλιά, γυμνό, όσο πιο πολύ μπορείτε.
• Ζητήστε βοήθεια για λίγες μέρες, ώστε να μπορέσετε να αφιερώσετε περισσότερο χρόνο στο μωρό.
• Αντλήστε γάλα με το θήλαστρο τόσο συχνά όσο θα θήλαζε κανονικά το μωρό. Μ’ αυτό τον τρόπο θα αποφύγετε προβλήματα στο στήθος όπως φραγμένους πόρους ή μαστίτιδα, θα διατηρήσετε την παραγωγή σας και θα εξακολουθήσετε να δίνετε στο μωρό σας το δικό σας γάλα.
• Μη χρησιμοποιήστε μπιμπερό, αλλά δώστε του το γάλα, που αντλήσατε, με ποτηράκι, κουταλάκι, σύριγγα .
• Χαλαρώστε. Αυτό θα βοηθήσει κι εσάς και το μωρό σας.
• Προσπαθήστε να θηλάσετε ξαπλωμένη, όταν το μωρό σας είναι κοιμισμένο και σε ένα ήσυχο περιβάλλον χωρίς άλλα ερεθίσματα, είτε όρθια ή σε μια κουνιστή πολυθρόνα, καθώς το κούνημα ηρεμεί τα μωρά.